EEN INTELLIGENTE STEP
{VPRO Gids, 17 januari 2004}
Heeft de Segway de toekomst? Wel als we Apple-baas Steve Jobs mogen geloven. Die was ooit van mening dat de introductie van Dean Kamens superstep net zo revolutionair voor de mensheid zou zijn als de uitvinding van de pc. Maar waarom rijden we dan nog niet massaal op rond?
“Wat is dat nou voor een ding? Hoe kom je daaraan? Hoe werkt het?” Samen met een groepje Amerikaanse toeristen, word ik aan de oever van de Seine staande gehouden door een jonge Parijzenaar. Met grote ogen staart hij naar de Segway Human Transporter waarop wij ons voortbewegen. De ene na de andere vraag vuurt hij op ons af. Gefascineerd drendelt hij rond de machine waarop ik sta. “Ahhh”, roept hij tenslotte uit. “Ça marche nucléaire!”
Zelden werd er in Amerika zo reikhalzend naar een uitvinding uitgezien als naar de Segway. Vorig jaar werd deze elektrische, “zelfbalancerende” step in Amerika geïntroduceerd, maar het ding is ondertussen nog steeds niet in Europa verkrijgbaar. Parijs en cutting edge technologie – op de een of andere manier past dat niet echt bij elkaar. Maar toch is Parijs de enige plek in Europa, sterker nog de enige plek buiten de Verenigde Staten, waar je een Segway kunt uitproberen. Een ondernemende Amerikaan is daar begonnen met rondleidingen door de lichtstad op de Segway. Op een koude herfstavond meld ik me voor zo’n futuristische Tour de Paris aan de voet van de Eiffeltoren.
Maar eerst terug naar 2001. Het ene na het andere dotcombedrijf gaat op de fles. De werkeloosheid loopt op en de beurs zakt in elkaar. De internetrevolutie is nu echt voorbij en de nieuwe economie blijkt verdacht veel op de oude te lijken. Het gevolg is dat het in Amerika zo wijdverbreide geloof dat technologie voor een betere wereld zal zorgen een flinke deuk oploopt. Opmerkelijk genoeg echter, is dat geloof beslist niet verdwenen. Dat blijkt wel wanneer de – inmiddels ter ziele gegane – website Inside.com begint te publiceren over een nieuwe uitvinding die de wereld zal veranderen. Niemand weet wat die uitvinding behelst, slechts dat hij schuilgaat achter de codenamen ‘Ginger’ en ‘It’. Het geheel is met de grootst mogelijke geheimzinnigheid omgeven, die wordt gevoed door de uitspraken van beroemdheden uit de computer- en internetsector. Steve Jobs, de grote baas van Apple, denkt dat de uitvinding net zo belangrijk als de personal computer zal worden. John Doerr, de beroemdste kapitaalverstrekker van Silicon Valley, meent dat ‘It’ een grotere impact dan het internet zal hebben en Jeff Bezos, de oprichter van Amazon.com, denkt dat het de uitvinder rijker dan Bill Gates zal maken. Al snel wordt duidelijk dat Ginger een nieuw soort transportmiddel is die een einde moet maken aan problemen als files en luchtverontreiniging.
Niet zo verwonderlijk dus dat de Amerikaanse pers zich massaal op het verhaal achter ‘It’ stort. De meest wilde speculaties doen de ronde. Ginger zou een draagbare hovercraft zijn. Of een perpetuum mobile. Een soort zwevend tapijt voor het digitale tijdperk. De teneur van de artikelen en de talloze websites die aan het fenomeen worden gewijd hebben allemaal zo’n beetje dezelfde ondertoon: de internetrevolutie mag dan over zijn, gelukkig gloort er hoop aan de horizon. Er is: ‘It’. Al het rumoer dat ‘It’ veroorzaakt is niet in de minste plaats te danken aan de uitvinder zelf. Dean Kamen is het prototype van de geniale maar merkwaardige uitvinder: een kruising tussen Professor Zonnebloem en Professor Barabas. De 52-jarige zoon van een striptekenaar is verantwoordelijk voor 150 patenten. Zijn bekendste uitvindingen zijn een draagbaar nierdialyse apparaat en een rolstoel die trappen kan beklimmen. Kamen woont in een zelfontworpen zeshoekig huis dat van elektriciteit wordt voorzien door een privé-windmolen. In de kelder staat een stoommachine die ooit aan Henry Ford behoorde. De uitvinder pendelt tussen werk en huis met een helikopter. Of hij nu bij de president op bezoek gaat of in zijn laboratorium aan het werk is, Kamen gaat altijd hetzelfde gekleed: een spijkerbroek, flanellen overhemd en Timberland bergschoenen. De multimiljonair Kamen bezit een privé-eiland voor de kust van Connecticut dat hij New Dumpland heeft genoemd. Het ‘land’ heeft een eigen vlag, een eigen munteenheid (één biljet heeft de waarde van p) en een niet-aanvalsverdrag met de Verenigde Staten ondertekend door de eerste president Bush.
Ruim een jaar nadat de eerste berichten in de pers waren verschenen, onthult Kamen live op televisie dan eindelijk zijn uitvinding, die hij een Segway Human Transporter noemt. Het blijkt een elektronische step te zijn met het uiterlijk van een futuristische grasmaaimachine. Zelfbalancerend, noemt Kamen het ding. Zonder blikken of blozen beweert hij dat de Segway “hetzelfde voor de auto zal betekenen, als de auto ooit voor het paard en wagen heeft betekend.” De televisiepresentatrice echter kan haar teleurstelling nauwelijks verbergen. “That’s It?”, roept ze verwonderd uit. En zij is niet de enige die iets meer had verwacht. Alom wordt er ronduit meesmuilend op het apparaat gereageerd. Is dit nu het idee dat de wereld moet gaan veranderen? Een intelligente step?
Het lijdt geen twijfel dat de Segway een prachtige uitvinding is. Het hart van de machine wordt gevormd door een serie van vijf gyroscopen en tien krachtige microprocessoren die er voor moeten zorgen dat de step te allen tijde in balans blijft. Honderd keer per seconde “meet” het apparaat hoe de bestuurder zich beweegt en past zich voortdurend aan hem aan. Het rijden op een Segway lijkt, zoals Time het ooit omschreef, nog het meest op skiën – maar dan zonder helling en zonder sneeuw. Slechts door je gewicht te verplaatsen zet je het apparaat in beweging. Hel je voorover, dan rijdt hij vooruit. Hel je achterover dan stop je en kun je ook achteruit rijden. Links en rechts beweeg je door aan een handvat op het stuur te draaien. Als je de Segway ziet, dan denk je: hoe moet ik in godsnaam op zo’n ding overeind blijven. Maar het blijkt bijna onmogelijk om van de Segway te vallen. Hoe zeer ik ook voor- of achterover buig, ik krijg de step niet omver. Hij is inderdaad zelfbalancerend. Binnen tien minuten kan iedereen de Segway berijden. Verbazingwekkend is vooral hoe precies je het apparaat kunt besturen. De smalle stoepen van de Parijse straten – in Frankrijk mag het ding op het trottoir – vormen geen enkel probleem. Terwijl onze gids honderuit babbelt over de geschiedenis van het Louvre, de schoonheid van de Pont Neuf en wie er begraven ligt in Hotel des Invalides, vermaak ik me vooral met mijn futuristische vervoersmiddel. De Segway glijdt moeiteloos over asfalt, grind en kasseien. Slechts met nat gras en stoepranden heeft de machine moeite. Ik moet toegeven dat er wel iets zit in de definitie die Kamen zelf van zijn uitvinding geeft: “tovergymschoenen”. Die omschrijving geeft namelijk aan dat het vooral leuk is om een Segway te berijden. Het is sensationeel om over straat te zoeven door niks anders te doen dan je gewicht een beetje te verplaatsen. En eerlijk is eerlijk: die bewonderende en verbaasde blikken van de doorgaans zo hautaine Parijzenaars hebben ook wel iets.
Ideaal dus die Segway? Nou nee. Kamen had verwacht halverwege dit jaar maar liefst 10.000 Segways per week te kunnen verkopen. In totaal zijn er nu ongeveer 6.000 verkocht. Talloze Amerikaanse bedrijven (Fedex, Amazon.com, Disney) en overheidsdiensten (de posterijen, de politie) hebben de Segway op proef gehad. Slechts een enkeling heeft er een paar besteld. Maar waarom is deze wondermachine dan geen daverend succes?
Om te beginnen kleven er nogal wat praktische nadelen aan de Segway. De belangrijkste is wel de prijs. Het goedkoopste model moet zo’n 4500 dollar kosten. De accu geeft bij continu gebruik al na vier uur de geest en het bereik van de Segway komt onder ideale omstandigheden niet verder dan achttien kilometer, terwijl de topsnelheid onder de twintig km/uur blijft steken. Weliswaar kun je de Segway-accu opladen door simpelweg een stekker in het stopcontact te steken, maar dat duurt dan wel vier tot vijf uur. De Segway weegt bijna veertig kilo, dus makkelijk te transporteren is hij ook niet. Tenslotte is er nog het uiterlijk. Smaken verschillen, maar het design van de Segway doet wel heel erg denken aan het interieur van een goedkope Japanse auto van begin jaren negentig. Maar goed, dat zijn allemaal problemen die gaandeweg verholpen kunnen en zullen worden. Ernstiger is dat de Segway helemaal geen revolutionaire oplossing biedt voor bestaande problemen. Natuurlijk zou het fijn zijn als voortaan iedereen op een energiezuinige, schone step de wereld introk, maar we weten ondertussen wel dat een automobilist net zo aan zijn wagen is gehecht als de verstokte roker aan zijn sigaretten. Bovendien, mensen die milieubewust zijn, hebben beslist geen Segway nodig. Die kunnen simpelweg de fiets nemen. Die is niet alleen goedkoper, maar ook nog eens beter voor de gezondheid. Kamen beschouwt de Segway vooral als een apparaat dat het wandelen moet vervangen. Hij ziet de Segway als een machine die zich op de stoep moet begeven – en niet op de weg. Maar hebben we met onze ongezonde westerse levensstijlen echt een machine nodig die lopen overbodig maakt, zo vragen velen zich terecht af. Het idee dat het trottoir de natuurlijke biotoop van de Segway zou moeten zijn, zorgt bovendien voor problemen met bestaande wetgeving. Tot nu toe zijn gemotoriseerde apparaten namelijk in de meeste landen op de stoep verboden. Dat betekent dat allerlei verordeningen speciaal voor de Segway moeten worden aangepast. In Amerika is dat in een groot aantal gevallen gelukt, maar in steden als New York en San Francisco is de Segway op het trottoir verboden. In Europa mogen Segways voorlopig alleen in Frankrijk op de stoep.
Maar misschien zijn de Segway critici te ongeduldig en zal de machine in de loop der jaren wel aanslaan. Veel uitvindingen worden eerst met grote scepsis onthaald en jaren later pas door de massa omarmd. Denk aan de eerste auto’s, de eerste treinen, de eerste vliegtuigen. Of een voorbeeld uit een recenter verleden: de personal computer. Bij de introductie van de pc kostte het ding, net als de Segway, tussen de drie- en vijfduizend dollar en waren de praktische toepassingen minimaal. Alom werd de pc afgeschreven als een irrelevant speeltje voor techneuten. En zie: tegenwoordig is geen huishouden compleet zonder personal computer. Dus wie zal het zeggen wat er nog voor de Segway in het verschiet ligt.
Jeroen van Bergeijk
|
