HOWARD DE@N FOR PRESIDENT
{VPRO Gids, 25 oktober, 2003}
Zal internet het beslissende medium blijken te zijn bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen? Opmerkelijk is de campagne van underdog Howard Dean.
In 1960 won John F. Kennedy de verkiezingen van Richard Nixon omdat hij zich beter wist te presenteren op het nieuwe medium televisie. Zal in 2004 internet het beslissende medium blijken te zijn? De Amerikaanse presidentsverkiezingen mogen dan pas over meer dan een jaar plaatsvinden, in het Democratische kamp is de strijd om de nominatie al in volle hevigheid losgebarsten. Dankzij een revolutionaire internetcampagne doet underdog Howard Dean het tot ieders verrassing uitstekend in de peilingen.
De voormalige arts Howard Dean is een ogenschijnlijk kansloze kandidaat voor het presidentschap. Zijn belangrijkste wapenfeit is dat hij gouverneur is geweest van Vermont, een staat die door de rest van Amerika wordt gezien als een vrijplaats voor wereldvreemde initiatieven zoals het homohuwelijk. Momenteel onderscheidt hij zich voornamelijk als de meest uitgesproken tegenstander van de oorlog in Irak. Hij is een van Bush's felste critici en wil ondermeer diens belastingverlagingen (waarvan vooral rijken profiteren) terugdraaien. Hij is voorstander van de Kyoto akkoorden en denkt betaalbare en universeel toegankelijk gezondheidszorg te kunnen creëren in een land waar ruim veertig miljoen mensen zonder ziektekostenverzekering zitten. Een echte, ouderwetse liberal dus, die alom te links wordt geacht om een serieuze kans te maken.
Maar vreemd genoeg heeft Dean in een paar maanden tijd een enorme aanhang weten op te bouwen en blijkt hij ook nog eens zeer bedreven in het binnenhalen van donaties. Hij heeft tot ieders verrassing zelfs meer geld weten op te halen dan gedoodverfde Democratische kandidaten als Joseph Lieberman, de voormalige running mate van Al Gore, of John Kerry, senator uit Massachusetts. En dat zonder noemenswaardig budget voor tv-spotjes, advertenties in kranten of andere marketing activiteiten.
Hoe heeft hij dat voor elkaar gekregen? Door de eerste echte online verkiezingscampagne te voeren. Op het eerste gezicht valt er niet zo heel veel bijzonders te ontdekken aan de internetstrategie van Howard Dean. Natuurlijk heeft hij de verplichte website. Goed, Dean heeft een paar nieuwe technologische aardigheidjes bedacht zoals de mogelijkheid verkiezingsbanners, -posters en -flyers uit te printen en je kunt er de Dean Techno Dance Mix (uiteraard in MP3-formaat) downloaden, maar verder valt er weinig revolutionairs aan DeanForAmerica.com te ontdekken.Vanzelfsprekend heeft Dean ook een eigen weblog (BlogForAmerica.com), waarin hij zijn aanhangers op de hoogte houdt van zijn bezigheden. Maar ieder zichzelf respecterende politicus schrijft tegenwoordig zo'n online kladboek (zelfs onze eigen ministers Zalm en De Graaf hebben er eentje), dus dat is geen verklaring voor Deans eclatante succes.
Het geheim van de internetcampagne zit hem eerder in de tot voor kort redelijk obscure website Meetup.com. Met hulp van Meetup.com kun je mensen ontmoeten die jouw interesses delen en die bij jou in de buurt wonen. Tot voor kort werd de website vooral gebruikt voor bijeenkomsten van Harry Potter en Star Trek fans. De afgelopen maanden zag Meetup.com plotsklaps een spectaculaire stijging van het bezoekeraantal. Aanhangers van Howard Dean bleken de site te gebruiken om zich te verenigen. Dean kreeg dit door en moedigde deze verenigingsdrang vervolgens verder aan. Tot nu toe hebben zich al meer dan 100.000 mensen aangemeld voor de discussieclub rond Howard Dean en het eind lijkt nog lang niet in zicht. En die mensen gaan niet een beetje vrijblijvend met elkaar online zitten chatten, maar organiseren in de lokale bibliotheek of koffiebar bijeenkomsten waarbij ze elke maand praten over wat hun zo aantrekt in de persoon Howard Dean. Honderdduizend mensen in het hele land die met elkaar van gedachten wisselen over jouw ideeën: de droom van elke politicus. Maar niet alleen discussiëren die Meetup.com abonnees, ze krijgen ook concrete opdrachten vanuit het campagnehoofdkwartier. Afgelopen maand bijvoorbeeld werd aan iedere Howard Dean fan gevraagd handgeschreven aanbevelingsbrieven te sturen naar drie stemgerechtigden in Iowa, de staat waar in januari de eerste Democratische voorverkiezingen worden gehouden. Dat gebeurde vervolgens massaal. Dat is een persoonlijke inzet waar andere kandidaten, die het voornamelijk van televisiespotjes moeten hebben, alleen maar stinkend jaloers op kunnen zijn.
De betrokkenheid van Howard Dean fans lijkt nauwelijks grenzen te kennen. Rond Dean's officiële homepage is een enorme verzameling van websites opgericht die aandacht vragen voor de campagne. De ene website-bouwer richt zich op geïnteresseerden in zijn directe omgeving (Brooklyn For Dean), een volgende op een bepaalde bevolkingsgroep (African Americans for Dean) en weer een ander op een specifiek aspect van de campagne (Gays For Dean). Natuurlijk valt het te bezien hoeveel bezoekers sites als 'Pilots For Dean' of 'Graphic Designers for Dean' zullen trekken, maar het feit dat ze bestaan tekent de inzet van zijn aanhangers, veelal Generatie X-ers die zich nog nooit actief met politiek hebben bemoeid.
Een van de slimste Dean sites is 'DeanDefense.org' waarvoor de tactiek is afgekeken van conservatieve talkradioshows. In dat soort programma's worden luisteraars steevast opgeroepen boze brieven en e-mails te sturen wanneer er in de media iets naars over Bush of iets aardigs over 'links' wordt gezegd. Kranten en televisiestations in Amerika zijn gevoelig voor zulke verontwaardigde lezers en kijkers. DeanDefense.org doet precies hetzelfde maar dan wanneer Dean wordt bekritiseerd. Zodra de website ergens een bevooroordeeld artikel of item over haar kandidaat signaleert, worden Dean aanhangers ogenblikkelijk per e-mail aangespoord in de pen te klimmen. Het gevolg is dat lokale kranten, televisiejournaals of opiniebladen worden overspoeld met reacties op negatieve verhalen over Dean, wat er weer voor zorgt dat journalisten beter op hun tellen passen.
Tot slot weet Dean niet alleen zijn aanhangers te enthousiasmeren, hij slaagt er ook als geen ander in geld binnen te halen: in de bestaande politieke verhoudingen het instrument dat het politieke gewicht van een kandidaat meet. Hoe meer geld, hoe kansrijker de kandidaat. De overgrote meerderheid van de donaties komt via de diverse websites binnen. De Howard Dean campagne is het als het ware de Amazon.com van de politiek. Voortdurend worden website-bezoekers aangespoord de portemonnee te trekken. Vorige maand bijvoorbeeld had vice-president Dick Cheney een fundraiser diner waarin genodigden voor 2000 dollar de man mochten aanschuiven. De verwachting was dat hij in een avond zo'n twee ton zou ophalen. Onmiddellijk deed Dean een serie e-mails uitgaan naar al zijn supporters. Zijn doel was om binnen een week Cheney naar de kroon te steken. Drie dagen later had hij al een half miljoen dollar binnengehaald. Zo succesvol is Dean daarin dat andere kandidaten zijn tactieken zijn gaan kopiëren - zonder al te veel succes overigens. Zelfs president Bush heeft het een en ander van Dean afgekeken: op zijn website GeorgeWBush.com kun je nu software downloaden om je eigen weblog te voorzien van officiële headlines uit het Witte Huis.
Het klinkt allemaal prachtig, maar door alle aandacht voor deze succesvolle internetcampagne lijkt het werkelijke doel wel eens naar de achtergrond te verschuiven. En dat doel is natuurlijk president van de Verenigde Staten te worden. Zou succes op internet werkelijk bepalend - zoals succes op televisie tot nu toe bepalend was - zijn voor de uiteindelijke uitkomst van de verkiezingen? Dat valt nog maar te bezien. Televisie is nog altijd een invloedrijker en democratischer medium dan internet. Nog steeds is slechts iets meer dan de helft van de Amerikaanse bevolking online. En belangrijker: hele bevolkingsgroepen, Afro-Amerikanen, lager opgeleiden en ouderen bijvoorbeeld, zijn op internet ondervertegenwoordigd. Het verbaast dan ook niet dat Deans aanhang nog voornamelijk bestaat uit jonge, blanke, hoger opgeleide mannen. Slechts als Dean de overstap weet te maken van 'de internetkandidaat' naar de kandidaat voor alle Amerikanen zal hij een kans maken.
Jeroen van Bergeijk
|
