IN KORTE BROEK EN T-SHIRT NAAR HET HEILIGE LAND
{NRC Handelsblad, Buitenland, 14 april, 2001}
Via Dolorosa biedt uitzicht op de afrit van Interstate Highway 4. Achter het gebouw dat ,,'s werelds grootste overdekte schaalmodel van Jeruzalem" herbergt doemt in de verte een benzinepomp op. Een in lang gewaad en tulband gehulde man wenst ons ,,Shalom'' toe. Welkom in het nieuwste pretpark van Orlando: The Holy Land Experience.
Amerikanen zijn dol op pretparken en nergens vind je meer pretparken dan in Orlando, de zelfverklaarde theme park capital of the world. Hier bevindt zich het grootste pretpark ter wereld, Disney World, dat zo’n dertig miljoen bezoekers per jaar trekt. Je zult dan ook weinig Amerikanen tegenkomen die nog nooit een bezoekje aan Disney World hebben gebracht. Het is de vakantiebestemming van de doorsnee Amerikaan. De cartoonpersonages en attracties van het park worden zo vaak als cultureel referentiekader gehanteerd dat het haast je plicht als Amerikaans staatsburger is het park - dat een oppervlak beslaat ter grootte van het Zeeuwse eiland Noord-Beveland - met een bezoekje te vereren. Maar Disney World is maar een van de attracties van Orlando. In deze stad tref je een haast onvoorstelbare hoeveelheid vermaak aan. Filmliefhebbers kunnen naar Universal Studio’s. Ben je in een ruimtevaart geïnteresseerd? Breng een bezoekje aan Kennedy Space Center. Dol op krokodillen? Ga naar Gatorland. Altijd al eens samen met dolfijnen willen zwemmen? Seaworld biedt uitkomst. Of zoek je het juist meer in geschiedenis? Dan moet je beslist naar Medieval Times. Afijn, niet zo verwonderlijk dus dat een bijbelpretpark er ook nog wel bij kan.
Als je een rode lijn in dit aanbod zou willen ontwaren dan is het dat alle attracties genadeloos spectaculair zijn. Denk aan de Python van de Efteling in het kwadraat gecombineerd met duizelingwekkende Hollywood special effects en je hebt de gemiddelde attractie. Wat dat betreft kun je The Holy Land Experience niet als pretpark classificeren. Hier tref je geen achtbanen aan noch wordt de adrenaline op andere wijzen opgepompt. In de brochure die de bezoeker bij de entree van The Holy Land Experience in handen krijgt gedrukt valt het woord pretpark dan ook nergens. De bedenker van het park, dominee Marv Rosenthal, spreekt liever van een ,,levend bijbels museum" waarvan het doel is ,,een totale zintuiglijke ervaring te bieden die zowel educatief, historisch, theatraal, inspirationeel en evangelisch is". ,,Commercieel'', had hij er ook aan kunnen toevoegen. Want je hebt je 17 dollar voor een toegangskaartje nog niet overhandigd of men probeert je van alles aan te smeren. Direct na binnenkomst belandt de bezoeker in de ‘Jerusalem Street Market’ waar je ansichtkaarten van Bethlehem kunt aanschaffen, alsmede speelgoedkamelen, een mousepad met een afbeelding van het Meer van Galilei en een van zilver en goud vervaardigd beeldje van Mozes. In het cafetaria zitten toeristen Goliath Burgers en Milk-and-Honey Icecream weg te werken.
The Holy Land Experience wil een replica zijn van het Bijbelse Jeruzalem. Het park, met een bescheiden omvang van zo'n zes hectare, bestaat uit acht verschillende attracties. ,,Niet iedereen heeft de middelen om naar Israël te reizen. Wat wij doen is het Heilige Land voor grote groepen mensen toegankelijk maken" verklaart Rosenthal de rationale achter The Holy Land Experience. ,,Alles wat je hier ziet is historisch verantwoord en bijbels accuraat", beweert hij. ,,Het enige dat wij hebben gedaan is de hoogtepunten gecondenseerd. In Israël moet je zo'n vijftig kilometer reizen om van de Qumran grotten naar de Klaagmuur te komen, hier is dat maar 70 meter."
Bij het graf van Jezus staan een paar toeristen gekleed in korte broek, witte gymschoenen en T-shirts. Wanneer ze het donkere hol betreden, beginnen ze prompt te giechelen. ,,This is creepy". Op het Plaza of the Nations voor The Temple of the Great King (een replica van de Tempel van Herodos die ooit op de Tempelberg stond) wordt een gospelshow opgevoerd. ,,There’s revival in the land", schalt het door de luidsprekers. Een meisje heft haar armen ten hemel. De meeste bejaarden - en daar zijn er hier nogal wat van - zijn blij dat ze even op een klapstoeltje mogen zitten. In de hal die de maquette van het Jeruzalem van 66 A.D. herbergt is het een drukte van belang. Tientallen mensen verdringen zich rond een man die tekst en uitleg geeft bij de geschiedenis van de stad. Met zijn zware zuidelijke accent en enorme witte kuif heeft hij het voorkomen van een tv-dominee, een indruk die nog wordt versterkt door zijn praatje waarin woorden als ,,zondaars", ,,hel" en ,,heidenen" om de haverklap vallen.
Over gebrek aan aandacht heeft The Holy Land Experience niet klagen. Op een doordeweekse dag kan het parkeerterrein de toegestroomde auto’s nauwelijks aan. Voor alle attracties staan lange rijen. Volgens Rosenthal worden er dagelijks 2000 kaartjes verkocht, twee keer zoveel dan waarop was gerekend. Die belangstelling wordt grotendeels veroorzaakt door de kleine controverse die rond het park is ontstaan. The Holy Land Experience is een initiatief van de religieuze beweging Zion’s Hope, een organisatie die zich ten doel stelt joden tot het Christelijk geloof te bekeren. In het ontwerp van zijn pretpark heeft Rosenthal, zelf een tot het Christendom bekeerde jood, vrijelijk geput uit de tradities en gebruiken van zowel het Joodse als het Christelijke geloof. In diverse films die in het park worden vertoond wordt gesuggereerd dat het Christendom een logisch gevolg en een verbetering van het Joodse geloof is. In de souvenirwinkel wordt een video te koop aangeboden met de titel ‘Sharing the messiah with your Jewish friends’.
Veel joodse organisatie vinden dat alles aanstootgevend. De Greater Orlando Board of Rabbis heeft het park fel bekritiseerd. ,,The Holy Land Experience vraagt joden om het geloof en de nalatenschap van hun voorouders in de steek te laten", aldus Daniel Wolpe van de Board of Rabbis. ,,Vanzelfsprekend vinden wij dat kwetsend. Ik denk dat The Holy Land Experience de joodse gemeenschap excuses moet aanbieden." Maar dat niet alle joden zijn verontwaardiging delen blijkt wel uit het feit dat er bij de demonstratie tegen de opening van het park begin dit jaar zeggen en schrijven drie demonstranten kwamen opdagen.
Rosenthal ondertussen veinst onbegrip en wijst alle kritiek van de hand. ,,Ik begrijp werkelijk niet waar ze zich zo druk over maken. The Holy Land Experience richt zich niet specifiek op joden, noch proberen wij hen hier onder valse voorwendselen heen te lokken", zegt Rosenthal. "Ja, wij willen het geloof delen met joodse mensen, maar ook met andere mensen. Het doet me pijn dat we zo verkeerd worden begrepen." Rosenthal mag dan verklaren dat hij bedroefd is over de woedende reacties van de joodse gemeenschap ondertussen is hij met de controverse maar wat blij. "Die critici hebben gedaan wat we zelf nooit hadden kunnen doen. Ze hebben ons op de kaart gezet. Door alle kritiek krijgen we nu in de hele wereld aandacht. De storm van publiciteit heeft meer voor ons gedaan dan een miljoenen kostende reclamecampagne ooit had kunnen doen. Je zou kunnen zeggen dat een soort wonder is geschied."
Jeroen van Bergeijk
|
