SPIELBERG IS SLECHTS 'GESCHIKT VOOR VOLWASSENEN'
Wat hebben de film Schindler's List en het infame roddelprogramma Hard Copy gemeen? Niks, zou je zeggen. En tot voor kort was dat ook zo, maar in het nieuwe jaar echter is er iets grondig veranderd op de Amerikaanse televisie: een keuringssysteem voor televisieprogramma's. Schindler's List en Hard Copy zullen beiden dezelfde keuring ontvangen: de zwaarste. Dit voorbeeld geeft onmiddellijk aan hoe problematisch de nieuwe televisiekeuring is. Want Spielbergs film over de holocaust zou alleen door een volwassen publiek bekeken mogen worden. Een absurd uitgangspunt. De Amerikaanse televisiekeuring is net als de Nederlandse filmkeuring gebaseerd op leeftijd. Er zijn grofweg zes categorieën bedacht, lopend van geschikt voor zes jaar en ouder, tot alleen voor volwassenen. De huidige televisiekeuring moet een wegbereider voor de zogenaamde V-chip worden, een apparaat dat kijkers in staat moet stellen de ontvangst van bepaalde programma's te blokkeren.
Terwijl in Nederland bijna iedereen het er over eens lijkt de archaïsche filmkeuring nu eindelijk maar eens op te heffen, is in de Verenigde Staten het debat over de wenselijkheid van keuring levendiger dan ooit. Jarenlang hebben pressiegroepen die zeggen op te komen voor belangen van kinderen en ouders aangedrongen op een systeem dat ouders in staat moet stellen te bepalen welke programma's voor hun kinderen geschikt zijn. Zoiets moet hier officieel worden geregeld. Je zou zeggen dat deze belangengroepen hun doel hebben bereikt, maar ze zijn verre van tevreden met het systeem dat nu is ingevoerd. Het probleem van de nieuwe keuring ligt voor hen in het feit dat ze wordt verzorgt door de televisie zenders zelf. Dat is net zoiets als een kok zijn eigen gerechten laten beoordelen. Een groter bezwaar is echter dat het nieuwe systeem niets zegt over de inhoud van de programma's. En dat is een steekhoudender argument. Want de ene ouder zal banger zijn voor veel geweld en een volgende voor ongewenst taalgebruik. De pressiegroepen zijn dan ook voorstander van een systeem dat een cijfer geeft op de meeste gevreesde onderwerpen: seks, geweld en taal. Met zo'n systeem kunnen ouders zelf beoordelen of een programma al dan niet geschikt is voor hun kinderen. De televisieindustrie voelt daar weer niks voor omdat een vergelijkbaar systeem in Canada ervoor heeft gezorgd dat programma's die hoog scoren op de geweld, seks en taal schaal kijkers verliezen en daarmee adverteerders.
Wat het beste systeem ook moge zijn, de discussie doet nogal hypocriet aan en lijkt vooral een tijdverdrijf voor middle-class Amerika. Want hoeveel kinderzieltjes zouden er gered worden met een televisiekeuring? In dit land zijn er grote groepen kinderen die niet kunnen lezen of schrijven en die dagelijks met criminaliteit worden geconfronteerd. Je zou denken dat belangengroepen die zeggen op te komen voor ouders en kinderen, wel iets anders aan hun hoofd hebben dan stempeltjes bedenken voor televisieprogramma's.
DIERENRIJK
Een genre dat in ieder geval - en terecht - de zwaarste keuring zal krijgen is dat van de 'vernieuwde' reality tv. Programma's met al dan niet nagespeelde werkelijke gebeurtenissen als Rescue 911 en Highway Patrol zijn in Nederland en de Verenigde Staten al jaren en vogue. Maar dit jaar is het genre een nieuwe fase ingegaan. Niet langer ligt de nadruk op wekelijkse afleveringen, maar gaat de aandacht uit naar aparte reality specials die excelleren in de meest extreme 'echte' beelden. De zenders Fox en CBS steken elkaar dit seizoen de loef af met deze specials, de een nog verregaander dan de ander. De programma's hebben veelzeggende titels als Close Call: Cheating Death, When Animals Attack, The World's Most Dangerous Animals of When Disaster Strikes. Het gaat steevast om compilaties met amateur video-opnamen van gruwelijke gebeurtenissen. Zo laat men zien hoe een bungeejumper beide benen verbrijzeld, een brandweerman bijna in vlammen opgaat, een haai iemands hand doormidden bijt, een pitbull zijn tanden in de dij van politieagente zet of een hert een jager vertrappeld. Het is natuurlijk al behoorlijk onsmakelijk dat dit soort beelden als topamusement worden gebracht, onvoorstelbaar is het dat mensen op dit soort momenten blijven doorfilmen. Degenen die de opnamen maken, ondernemen geen enkele poging in te grijpen. Hilarisch - of misschien wel heel droevig - is de rechtvaardiging voor dit soort programma's. Televisiezender Fox beweert dat de reality specials een educatief doel dienen. "When Animals Attack laat zien dat je respect moet hebben voor dieren. Het programma neemt een zeer verantwoordelijke positie in ten aanzien van het dierenrijk", aldus een woordvoerder.
STRIJD TEGEN HET ZAPPEN
Als je een ding zou moeten noemen dat televisiezenders willen voorkomen is het wel zappen. Het beste medicijn tegen het veelvuldig gebruik van de afstandsbediening zou natuurlijk zijn om de reclameblokken te schrappen, maar dat is in Amerika vanzelfsprekend ondenkbaar. In de eeuwige strijd tegen het zappen, hebben de Amerikaanse televisiezenders momenteel de oorlog verklaard aan de programma-aftiteling. Onderzoeken wijzen uit dat zodra de credits over het scherm rollen, het Amerikaans publiek massaal van zender verandert. Voor het Amerikaanse publiek staat de aftiteling dus gelijk aan verveling en dat betekent: de afstandsbediening. Maar het simpelweg schrappen van de titels - zoals op Nederlandse commerciële zenders standaard bij films gebeurt - behoort hier niet tot de mogelijkheden. Amerikaanse programmamakers hebben hun recht op aftiteling contractueel laten vast leggen. Wat wel kan is de aftiteling in recordtempo er door heen jagen, een praktijk die dan ook sinds enkele jaren standaard is ingevoerd. Maar 20 seconden is kennelijk nog steeds te lang en verschillende zenders zijn daarom begonnen met andere technieken om de aandacht vast te houden. Zo heeft men recentelijk het reclameblok tussen twee opeenvolgende programma's afgeschaft, waardoor die naadloos in elkaar overlopen. Dat effect wordt nog versterkt door het laatste technische snufje: als de aftiteling verschijnt wordt die onmiddellijk versmald tot eénderde van het scherm, terwijl op de resterende tweederde het volgende programma al begint. Ook zijn openingscredits en -melodie bijna geheel verdwenen. Een herkenbaar deuntje als dat van Hill Street Blues of All In The Family is vandaag de dag ondenkbaar. Een immens populair programma als Seinfeld begint simpelweg met de eerste scène, zonder welke vooraankondiging dan ook. Een andere methode om de 'verveling' geen kans te geven is het verzinnen van de meest bizarre openingsscènes. Zo gebruikt de komedie The Drew Carrey Show succesvol videoclips als openingssequentie. Dat deze speciaal voor het programma vervaardigde muziekvideo's rond de honderdduizend dollar kosten, mag kennelijk geen bezwaar heten. En de sitcom Ellen experimenteert met beroemdheden in de opening, waarbij de gedachte is dat bekende Amerikanen ervoor kunnen zorgen dat het publiek de afstandsbediening laat liggen. Ook verzinnen de producenten van dit programma voor elke aflevering een nieuw openingslogo. En dat valt kennelijk niet mee, want in een recente aflevering begon Ellen met een scène waarin de hoofdpersoon opkwam en meldde: 'Excuses maar onze credits zijn nog niet af."
Jeroen van Bergeijk
