VPRO-GIDS


1996

COUCH POTATO (november)

'DIABOLISCH' MILLENNIUM IS OPVOLGER VAN DE X-FILES
"Ongetwijfeld een van de meest succesvolle marketing campagnes in de recente televisiegeschiedenis", zo oordeelde TV Guide, Amerika's grootste televisiegids, over de verwoede pogingen van zender Fox de nieuwe serie Millennium te lanceren. Er was inderdaad geen ontkomen aan. De slogan "Worry... Wait... Millennium" kwam je werkelijk overal tegen.
Op enorme billboards, op posters in bussen en metro's en op een speciale Internet website. En alsof dat nog niet genoeg was werd de pilot - de eerste extra lange aflevering - van de serie ook nog eens in een speciale voorpremière in de bioscoop vertoond. Het bleek te werken: tijdens de televisie-première van Millennium was bijna een kwart van alle Amerikaanse televisie-toestellen op Fox afgestemd.
Millennium is het nieuwe geesteskind van Chris Carter, de producent-scenarist die zijn roem verwierf met de hippe serie over buitenaardse verschijnselen The X-Files. Net als in The X-Files wordt in elke aflevering een apart verhaal verteld. Maar daarmee houdt de vergelijking wel zo'n beetje op, want met het buitenaardse heeft Millennium weinig veel van doen. De premisse van de serie is simpel: met het naderen van het volgende millennium komen uit duistere hoeken en gaten seriemoordernaars, psychopaten, perverselingen en andere slechterikken gekropen. En die moeten natuurlijk worden bestreden. Dat gebeurt in dit geval door een ex-FBI agent die luistert naar de veelzeggende naam Frank Black (Lance Henrikson, die filmkenners wellicht zullen kennen als de robot uit Aliens). Black is een paranormaal begaafde speurder wiens hulp wordt ingeroepen wanneer er iemand levend is begraven, een hoofd is afgehakt of een priester gekruisigd.
Enfin, Millennium is dus een erg zwartgallige serie. De termen "donker", "diabolisch" en "smerig" komen dan ook opvallend vaak terug in de artikelen die naar aanleiding van het programma verschenen. Carter, naast scenarist ook beroepssurfer, pottenbakker, timmerman en journalist, kreeg zo'n beetje de vrije hand bij het produceren van de serie: een budget van anderhalf miljoen dollar per aflevering en geen enkele controle van bovenaf op de inhoud. Carter heeft dat aangegrepen om een van de meest angstaanjagende dramaprogramma's uit de Amerikaanse televisie-geschiedenis te maken, waarbij het ook al niet zo opwekkende Twin Peaks verandert in een zoetsappig kinderparadijsje. Veelzeggend is Carters uitspraak "Mijn idee van het leven is dat alles alleen maar slechter wordt". In een maatschappij waarbij positief denken een van de leidende principes is, mag dat gerust opmerkelijk worden genoemd. Dat vonden Amerikaanse televisie-critici ook, die overwegend positief over de serie oordeelden. People noemde Millennium "het beste nieuwe programma van het jaar", en ook Variety vond het "fantastisch". Vanzelfsprekend is niet iedereen even enthousiast. Newsweek kopte "Warning! The XXX-Files" en zag in "het geweld en de smerigheid" van Millennium reden des te meer voor de versnelde invoering van de V-chip, het apparaatje dat de tere Amerikaanse kinderzieltjes tegen ongewenste televisieprogramma's moet beschermen.

OJ's ERFENIS
Amerikanen lijken maar niet genoeg te kunnen krijgen van rechtbankperikelen. Als argeloze buitenstaander zou je denken dat na het eerste proces tegen O.J. Simpson de belangstelling voor de voormalige football ster wel zo'n beetje getaand zou zijn. En even leek het ook zo, want aangezien er in het tweede - civiele - proces tegen Simpson geen camera's in de rechtszaal zijn toegelaten, konden de televisie-zenders weinig meeslepend beeldmateriaal laten zien. Maar sinds twee weken geleden O.J. Simpson voor het eerst als getuige werd ondervraagd over zijn rol in de gebeurtenissen, zijn de media in hun O.J. Coverage weer op volle sterkte. Opnieuw mag de ene na de andere jurische expert zijn licht laten schijnen over dit "rechtbank drama" dat opnieuw als de "zaak van de eeuw" wordt betiteld. Opmerkelijk is dat niet alleen werkelijke rechtszaken zich kunnen verheugen in de warme belangstelling van het publiek, ook de honger naar gefingeerde gebeurtenissen kan nauwelijks worden gestild. Maar liefst twintig rechtbankfilms (waaronder werk van bekende regisseurs als Sidney Lumet, Rob Reiner en Milos Forman) komen binnenkort in de bioscoop en op televisie lopen momenteel maar liefst vier verschillende rechtbankseries.
Murder One is in zijn tweede seizoen 'gerestyled' teruggekeerd. Hoofdpersoon Daniel Benzali moest na ruzie met de producenten het veld ruimen en heeft plaats gemaakt voor Anthony LaPaglia. Deze 37-jarige acteur moet voor een wat jonger publiek gaan zorgen. Ook is de premisse van het eerste seizoen, namelijk een hele serie over één enkele rechtszaak, losgelaten. Reden daarvoor was dat veel kijkers afhaakten wanneer een aflevering werd gemist. Nu worden er door het seizoen heen meerdere zaken behandeld. Naast het vernieuwde Murder One en het al jaren behoorlijk succesvolle Law and Order, zijn dit seizoen twee nieuwe rechtbankseries begonnen. Life's Work gaat over de problemen die een vrouwelijke openbare aanklager tegenkomt bij het combineren van een gezin en een veeleisende baan en Sparks handelt over een zwarte advocaat die praktijk houdt in South Central, de beruchtste buurt van Los Angeles. En daarmee is het einde van de trend nog lang niet in zicht, want daarnaast hebben de drie grote tv-stations (ABC, CBS en NBC) voor januari meerdere nieuwe rechtbankseries op stapel staan. De vraag is natuurlijk waar die belangstelling vandaan komt. Bestseller auteur en scenarist Scott Turow verklaarde onlangs dat het te maken heeft met "de wet als metafoor voor het leven". Maar dat is wel een heel afgezaagde opinie die geen verklaring biedt voor de huidige, plotselinge opleving van het genre. Het meest voor de hand ligt toch dat het een uitvloeisel is van de overdreven belangstelling voor de O.J. Simpson zaak. Al die eindeloze uren rechtbankverslaggeving op de Amerikaanse nieuwszenders hebben het publiek in ieder geval zeer vertrouwd gemaakt met het reilen en zeilen van het rechtssysteem.

WETENSCHAPPERS ALS KRUIDENIERS
Film- en televisiesterren in televisiereclames, daar kijkt niemand meer van op. Ex-politici die een centje willen bijverdienen (Bob Dole prijst momenteel een goedkoop retourtje Parijs aan), och, dat wordt ook nog wel begrepen. Maar dat nu ook wetenschappers in reclamespotjes optreden dat gaat zelfs sommige Amerikanen te ver. The New York Times windt zich op over een commercial voor het filmkanaal HBO. De gezaghebbende krant vraagt zich af of het niet wat te ver gaat dat de vooraanstaande primatologe Jane Goodall reclame maakt voor een commerciële onderneming. In de gewraakte boodschap zien we een stel apen gevleugelde quotes uit beroemde films uitspreken, waarna de tekst "Jane Goodall, HBO kijker sinds 1978" in beeld verschijnt. "Is dan niks meer heilig", vraagt de krant zich af. Kennelijk niet. Als verdediging voert Goodall aan dat ze maar liefst 100.000 dollar kon toucheren voor haar medewerking en dat dat geld rechtstreeks is besteed aan onderzoek dat anders nooit betaald had kunnen worden. Reclamebureaus als financiers van wetenschappelijk onderzoek dus. Goodall heeft slechts spijt dat ze niet het dubbele heeft gevraagd.

Jeroen van Bergeijk

Copyright © 1998 Jeroen van Bergeijk. All rights reserved. Alle rechten voorbehouden. Dit document mag niet verder worden verspreid en verveelvoudigd zonder schriftelijke toestemming van de auteur. Dit document kan verschillen van de gepubliceerde versie.