VPRO-GIDS


1997

COUCH POTATO (september)

ROOTS KLOPT NIET
Een Britse documentaire waarin wordt beweerd dat de befaamde Amerikaanse televisieserie Roots uit 1977 voor een deel op feitelijke onjuistheden is gebaseerd, maakt niet veel kans om in de Verenigde Staten te worden uitgezonden. De Britse krant The Sunday Times bericht dat Amerikaanse omroepbazen vrezen dat de documentaire in vooral zuidelijke staten voor "raciale onrust" zou kunnen zorgen en piekeren er derhalve niet over om het programma aan te kopen. Roots is gebaseerd op de gelijknamige roman van Alex Haley en was het eerste succesvolle, mainstream televisieprogramma over de Afro-Amerikaanse geschiedenis. Haley's boek werd bekroond met meer dan 200 literaire prijzen en de serie stond met 130 miljoen kijkers lange tijd als 's werelds meest bekeken te boek. Roots zou het waargebeurde verhaal vertellen van Haley's familiehistorie. Die begint bij een West-Afrikaan die gevangen wordt genomen door slavenhandelaren en naar Amerika getransporteerd om daar als slaaf op een plantage te werken. De sage en eindigt bij Haley zelf in het Amerika van de jaren zeventig. In de Britse documentaire wordt beweerd dat Haley de feiten wel heel erg naar zijn hand heeft gezet. Niet alleen zou de auteur fouten hebben gemaakt, hij zou ook opzettelijk zijn eigen bronnen hebben vervalst. De Brit Philip Noble, die jarenlang onderzoek heeft gedaan naar Haley's bronnen, beschouwt de gevierde schrijver als een regelrechte oplichter: "Bijna ieder feit in de laatste pagina's van het boek klopt niet. Niemand zou dit boek hebben aangevallen als het als fictie zou zijn gepresenteerd. Haley heeft de mensen opgelicht waarvoor hij zegt op te komen." De eerste berichten over Haley's geschiedvervalsing dateren overigens al van een jaar na publicatie van het boek. Dezelfde Sunday Times onthulde in 1977 al dat de Gambiaanse 'historicus' die Haley hielp met zijn research hoogst onbetrouwbaar was.
De zwarte wetenschapper Pamela Porter, verbonden aan het Center for Black Cultural Affairs van de University of Southern California is het overigens geheel eens met de "boycot" van de Amerikaanse omroepen. "Roots was een van de eerste media representaties over Afro-Amerikaanse onderwerpen. Aangezien Roots een icoon is zou het niet goed vallen als deze documentaire zou worden uitgezonden."

SNAKE BITES DOG
The People's Court is het televisie-equivalent van de Amerikaanse Small Claims Court, de rechtbank waar mensen zonder advocaat een schadeclaim tot 3000 dollar kunnen indienen. In de jaren tachtig was The People's Court een zeer populair programma, maar begin jaren negentig verdween het van de buis. Afgelopen week was er echter een comeback met voormalig burgemeester van New York, Ed
Hizzoner Ed Koch
Koch, als rechter die uitspraken doet over 'real life' conflicten. De afwezigheid van advocaten en de lulligheid van de behandelde zaken maakt van The People's Court hoogst vermakelijke televisie. In de eerste aflevering wilde een fervente Howard Stern-fan 1200 dollar van een collega die enkele van zijn geliefde Stern-videobanden had zoekgemaakt, eiste een vrouw 2500 dollar terug die ze aan een ex-geliefde had uitgeleend en verlangde een chagrijnige mevrouw 3000 dollar van een straatarme rock-muzikant omdat diens boa constrictor haar poedeltje had opgepeuzeld.

"MORELE VERANTWOORDELIJKHEID"
Nog voordat er maar één aflevering van Brooklyn South, de nieuwe serie van Steven Bocho, is uitgezonden wordt het programma al geboycot door de American Family Association. De fundamenteel christelijke organisatie liep eerder te hoop tegen Bocho's vorige series NYPD Blue en Murder One en was ook weinig te spreken over de 'coming out' episode van de sitcom Ellen. Brooklyn South is een politieserie over straatagenten in de Newyorkse wijk Brooklyn en gaat eind september in premiŠre. In de eerste aflevering schijnt een gruwelijke scene voor te komen waarin iemands hoofd aan stukken wordt geschoten. Volgens CBS betreft het hier geen "gratuit geweld", maar een "realistische weerspiegeling van het alledaagse leven van politieagenten in grote steden." Dominee Don Wildmon daarentegen noemt - zonder het programma overigens te hebben gezien - Brooklyn South "het meest gewelddadige programma uit de geschiedenis van CBS". De American Family Association roept haar leden dan ook op CBS stations met protest brieven te bestoken waarin de zender wordt gevraagd "burgerlijke en morele verantwoordelijkheid" aan de dag te leggen en de serie niet uit te zenden. Effectiever is waarschijnlijk de oproep tot het boycotten van bedrijven die gedurende het programma adverteren. Zulke acties droegen er eerder mede toe bij dat adverteerders zich terugtrokken uit de sitcom Ellen.

FUNKTIONEEL PRAATPROGRAMMA
'Dysfunctional daytime television talkshow', dat is de politiek correcte term voor de overdag uitgezonden manipulatieve en sensationele talkshows à la Jerry Springer, Ricki Lake en Jenny Jones. Het heeft er alle schijn van dat dit genre zijn
Rosie O'Donnell
langste tijd heeft gehad. Televisie-producenten verwachten momenteel niks meer van de 'praat'programma's waarin de emoties hoog oplopen en alles van gezellige, niet-confronterende babbeltjes. Die verwachting kan geheel op conto van Rosie O'Donnell worden geschreven. Zij heeft met haar show, waarin ze - in tegenstelling tot Letterman en Leno - 's ochtend rond koffietijd beroemde gasten ontvangt het afgelopen jaar heeft bewezen dat Amerikanen een beetje moe worden van Springer en de zijnen: glansrijk en totaal onverwacht versloeg ze de concurrentie met "good clean fun" oftewel "a functional talkshow". En dus zijn er voor het komend seizoen alleen nieuwe 'gezellige' praatprogramma's gepland. Echt veel ambitie om het nu allemaal eens heel anders te gaan aanpakken valt er overigens niet te verwachten. "Alles is al eens gedaan, dus onze uitdaging is het om het op zo'n manier te doen dat mensen het niet erg vinden om het nog eens te zien", aldus kersverse presentatrice Gayle King.

ROTTEND VLEES
Undercover journalisten kunnen weer iets geruster ademhalen. Een rechter heeft de 5,5 miljoen dollar boete die ABC aan de supermarktketen Food Lion moest betalen, ongeldig verklaard. ABC was daartoe oorspronkelijk veroordeeld nadat het station een nieuwsitem had uitgezonden waarin de camera's in verschillende supermarkten rottend vlees en aan kaas knabbelende ratten hadden vastgelegd. De journalisten die voor het item verantwoordelijk zijn, waren tijdelijk bij het bedrijf in dienst getreden. Food Lion bestreed niet de feiten, maar beschuldigde de journalisten (en hun werkgever ABC) van fraude en het onbevoegd betreden van het bedrijf. De kwestie zorgde voor menig essay in de Amerikaanse pers over een oud journalistiek dilemma: tot hoever mag een journalist gaan om een misstand aan de kaak te stellen.
Tot grote woede van Amerikaanse journalisten organisaties, werd ABC veroordeeld. Een rechter heeft nu de oorspronkelijke uitspraak nietig verklaard en de boete tot 300.000 dollar verlaagd. Maar niet alleen neemt Food Lion hier geen genoegen mee, ook ABC maakt er een principekwestie van en wil geheel worden vrijgesproken van enig laakbaar gedrag.

Jeroen van Bergeijk

Copyright © 1998 Jeroen van Bergeijk. All rights reserved. Alle rechten voorbehouden. Dit document mag niet verder worden verspreid en verveelvoudigd zonder schriftelijke toestemming van de auteur. Dit document kan verschillen van de gepubliceerde versie.