1997

VURIGE WINDERIGHEID
De animatieserie 'South Park' begint waar 'Beavis and Butthead' ophoudt. Letterlijk en figuurlijk. Want niet alleen stopt MTV deze maand met de beruchte tekenfilmpjes, de puberale Beavis en Butthead zijn frisgewassen altaarjongens in vergelijking met de personages uit South Park. Anderhalf jaar geleden kregen de filmstudenten Trey Parker en Matt Stone van een kennis in de filmindustrie de opdracht een origineel kerstgeschenk te ontwerpen. Het werd een videoband getiteld 'The Spirit of Christmas', waarin Jezus en de Kerstman met elkaar op de vuist gaan. Onder luide aanmoedigingen van een stelletje vuilbekkende kinderen van lagere school leeftijd, vecht het duo uit wie nu eigenlijk het belangrijkst is op 24 december. De hilarische video ging een eigen leven leiden en belandde uiteindelijk op het bureau van de baas van het kabelkanaal Comedy Central, die de twee studenten prompt een contract aanbood. Het resultaat is Park South, ongetwijfeld een van de meest primitieve animatieseries ooit voor televisie geproduceerd. De vier hoofdfiguurtjes zijn uit karton geknipt, zien er uit als opgeblazen ballonnetjes en bewegen zich onvoorstelbaar houterig over het scherm. In de eerste aflevering wordt het jongetje Cartman door buitenaardse wezens aan zijn anus hetgeen letterlijk vurige winderigheid tot gevolg heeft. Zijn vriendje Kenny wordt door UFO's ontvoerd, door een kudde koeien omver gelopen, door een politieauto overreden om vervolgens door ratten te worden opgepeuzeld. En tot slot leren de kinderen de betekenis van het woord dildo. Koppel dat aan een taalgebruik dat nergens anders op de Amerikaanse televisie wordt gebezigd en het zal niet verbazen dat Park South de allerzwaarste televisiekeuring ontving: dit tot groot plezier van de makers.

NU NOG SLECHTER
"Don't worry, you've got millions of brain cells", is een van de slogans waarmee televisiezender ABC momenteel reclame voor zichzelf maakt. Veel mensen menen dat televisiekijken tijdverspilling is, dat het afstompend is of dat het 'een goed gesprek' in de weg staat. Zulke bezwaren worden doorgaans door televisieproducenten in de meest heftige bewoordingen ontkend. Net als in Nederland, proberen ook in Amerika televisiekanalen zichzelf met slaapverwekkende leuzen aan te prijzen. Bij CBS is het "Welcome Home" en bij NBC heet het produkt "Must See TV". Om een jong publiek te bereiken heeft ABC nu voor een drastische breuk met dat soort belegen slogans gekozen. Dus vandaar: "Wetenschappers beweren dat we maar tien procent van onze hersens gebruiken. Dat is veel te veel", "Je kan altijd nog met je vrouw praten" of "Het is een schitterende dag: wat doe je buiten?" ABC lijkt met deze campagne niet alleen te willen zeggen dat televisiekijken de hersens aantast, maar vooral dat de geestdodende invloed van televisie zeer aangenaam is. In plaats van het aloude reclame-adagium 'nu nog beter' is het 'nu nog slechter'. In ABC's visie moet zulke 'humor' vooral jongeren aanspreken (een groep kijkers die door ABC's adverteerders node wordt gemist). De campagne werd ontworpen door TBWA Chiat/Day, een reclamebureau dat met werk voor bedrijven als Nike, Apple en Absolut Vodka al eerder aantoonde ultrahip te zijn. ABC, dat tenslotte een 'familiezender' is, was toch wel wat angstig voor een al te postmodern imago. De slogans "Boeken zijn overgewaardeerd" en "Laat iemand anders de walvissen maar redden" sneuvelden dan ook op last van vice-president Alan Cohen. De campagne werd overigens onmiddellijk op de hak genomen. Een van ABC's leuzen luidt: "Op dit moment zou u een tijdschrift kunnen lezen, naar een symfonie luisteren, een museum bezoeken of zelfs een sport beoefenen. Maar dat doet u niet. U kijkt tv. Dankuwel". Waarop NBC vorige week de ABC-leuze kopieerde en een regel toevoegde: "U zou naar een andere zender kunnen kijken. Maar dat doet u niet."

MAGIC JOHNSON ALS LACHENDE DERDE
Deze maand zijn twee nieuwe late night talkshows van start gegaan en beiden worden geleid door zwarte komieken: ex-In Living Color ster Keenan Ivory Wayans en stand-up comedian Chris Spencer. Na één week kan worden geconcludeerd dat veel innovatie niet mogelijk is in het genre van de late night talkshows: net als David Letterman en Jay Leno beginnen ook de zwarte talkshow hosts met een monoloog en willen ze de gesprekjes vooral oppervlakkig en gezellig houden. Slechts in het decor en de keuze van de gasten verschillen de 'urban' oftewel 'zwarte' late night talkshows van de 'blanke'. Zowel Wayans als Spencer geven ruime aandacht aan slechts in bescheiden kring bekende, uit minderheidsgroeperingen afkomstige artiesten. In de eerste week haalden de twee nieuwkomers zo'n beetje gelijke kijkcijfers en hadden ze zelfs een paar dezelfde gasten. Niet voor niets luidde de algemene kritiek dan ook dat er weinig behoefte bestaat aan twee dezelfde shows op hetzelfde tijdstip. Aangezien de late night talkshow markt reeds oververzadigd is, zal een van beiden binnen het jaar het onderspit delven. Misschien wordt Magic Johnson wel de lachende derde: ook de zwarte basketbal ster begint in het najaar met een urban late night talkshow.

OPRAH'S BOEKENCLUB
Nu Oprah Winfrey deze maand waarschijnlijk - Oprah's besluiten zijn doorgaans in nevelen gehuld - met haar 'bookclub' stopt, komt er een einde aan een periode waarin de koningin van de emo-tv de allermachtigste vrouw in de Amerikaanse uitgeverswereld was. Sinds Oprah vorig jaar aankondigde "de natie aan het lezen te willen krijgen" kon elke auteur die bij haar te gast was rekenen op fenomenale verkoopcijfers. Neem bijvoorbeeld de debuutroman van Jacquelyn Mitcard. Voordat de auteur bij Oprah verscheen waren er bijna 70.000 exemplaren van haar boek verkocht. Na een optreden bij Oprah steeg de oplage in enkele weken naar 750.000. De reacties op het verdwijnen van Oprah's boekenclub zijn gemengd. Uitgevers hebben altijd een haat-liefde verhouding met Oprah gehad: vanzelfsprekend waren ze blij met haar gunstige invloed op de verkoopcijfers en deden ze er alles aan om hun auteurs in het programma te krijgen. Aan de andere kant klaagden velen over de vergezochte verzoeken en eisen waaraan auteurs en uitgevers zich moesten onderwerpen. En het feit dat een televisie-presentatrice grotendeels bepaalt wat er in een land wordt gelezen, vinden vele uitgevers een beangstigende gedachte.

Jeroen van Bergeijk