"Dit is net als de presidentsverkiezingen: het is kiezen uit twee kwaden", stelt een bezoeker van het café Nice Guy Eddie in de East Village van New York vast. Op een groot scherm wordt de finale van het realityprogramma Survivor - waarin zestien kandidaten op een tropisch eiland elkaar bestrijden - uitgezonden en het moment suprème is daar. Er zijn nog twee deelnemers over: de arrogante, gluiperige Richard die The New York Times omschreef als een "manipulatieve, Machiavelliaanse ego-maniak" en Kelly, een ogenschijnlijk iets vriendelijkere maar niettemin net zo achterbakse stoere vrouw die zojuist haar beste vriendin van het eiland heeft gestemd. De spanning in het tot de nok met Survivorfans gevulde café is te snijden. "Dit is adembenemender dan Who Shot J.R.", roept een meisje naast me, verwijzend naar de beroemde slotaflevering van de soapserie Dallas, terwijl een volgende fan prevelt "Oh, ik ben zo nerveus".
Net als talloze andere cafés en restaurants in Amerika heeft Nice Guy Eddie vanavond een speciale Survivor theme party georganiseerd. De bardame draagt een bloemenkrans op het hoofd, de barman een strooien zonnehoed. Aan het plafond hangen visnetten en natuurlijk worden er tropische cocktails geserveerd.
Met een wekelijks publiek van gemiddeld 25 miljoen mensen is Survivor het best bekeken programma van de Verenigde Staten. De finale gisterenavond was zelfs het best bekeken zomerprogramma aller tijden. Maar niet alleen is Survivor een kijkcijfersucces, het is de afgelopen maanden ook een cultureel fenomeen geworden. "I will vote you off the island" en "the tribe has spoken" zijn gevleugelde uitspraken geworden. Jay Leno en David Letterman maakten bijna dagelijks grappen over het programma. Zowel Time als Newsweek zetten de afgelopen weken Survivor op de cover, alle kranten wijdden al dan niet serieuze commentaren aan het programma en natuurlijk waren er talloze websites waarin elk nieuwtje of roddel werd besproken. De zestien kandidaten zijn stuk voor stuk beroemdheden geworden: de een poseert voor Playboy, de ander heeft een gastrolletje in een soapserie, een volgende is te zien in een Reebok commercial. In Las Vegas kon je in de casino’s weddenschappen op de uitkomst van Survivor afsluiten en de haardracht van een van de kandidaten heeft zelfs gezorgd voor een nieuw kapsel, de "Colleen haircut".
Survivor was zo populair omdat het een treffend inzicht verschafte in de menselijke natuur. Natuurlijk leverde het eten van wormen en ratten en het wegjagen van slangen en andere enge beesten leuk drama op, maar uiteindelijk ging het in Survivor niet om traditionele survival technieken. Degenen die dat dachten werden als eersten door hun lotgenoten van het eiland gestemd. Direct vanaf het begin was duidelijk dat Survivor draaide om roddel en achterklap, inzicht in menselijke relaties, politiek en manipulatief gedrag. Degene die dat het best doorhad was Rich, een gezette, openlijk homoseksuele ‘corporate trainer’ uit de staat Rhode Island die menigmaal naakt door beeld paradeerde. Direct aan het begin van het programma wist Rich enkele kandidaten zo ver te krijgen samen een groep te vormen die het altijd voor elkaar zou opnemen en en masse concurrenten zou wegstemmen. Daarnaast verspreidde hij leugens en zette voortdurend mensen tegen elkaar op. Kortom, een klassieke slechterik. Zo’n gluiperd zou toch niet kunnen winnen, was de gedachte. Groot was dan ook de verbazing gisterenavond in Nice Guy Eddie, dat, zoals een van de bezoekers het uitdrukte, "the naked fat guy had won."
Jeroen van Bergeijk
