Stel je voor: de volledige, 30-delige Encyclopedia Brittanica in een seconde van Californië naar New York sturen. Aan het einde van het jaar is dat mogelijk via Internet2, de opvolger van het huidige Internet. "Dit is het meest geavanceerde en verrijkende onderzoeks- en onderwijsnetwerk in de wereld", aldus vice-president Gore in een toespraak vorige maand waarmee hij het startsein gaf voor project Abilene, het eerste onderdeel van Internet 2.
Sinds het Internet in Amerika in 1995 werd geprivatiseerd moesten
de Amerikaanse topuniversiteiten toezien hoe miljoenen mensen
plotseling gebruik gingen maken van het tot die tijd bijna exclusief
universitaire Internet. En alhoewel de groei van het Internet
door de meeste onderzoekers werd toegejuicht, stonden ze nu niet
direct te trappelen bij de enorme toename van dataverkeer die
dat met zich meebracht. Het Internet slipte dicht en was derhalve
niet meer geschikt voor het grootschalige wetenschappelijk onderzoek
dat grote hoeveelheden bandbreedte eist. En zodoende werd het
idee voor Internet2 geboren: een supersnelle verbinding speciaal
voor universiteiten en onderzoekslaboratoria. Internet2 is dus
niet voor jou of mij bestemd, maar voor onderzoekers die miljoenen
bits tegelijkertijd heen en weer willen sturen.
De eerste fase van Internet2 moet aan het einde van dit jaar zijn
voltooid. Dan zullen tien universiteiten met een snelheid die
1000 keer hoger ligt dan het huidige Internet met elkaar zijn
verbonden en ruim honderd instellingen met een snelheid die zo'n
100 keer hoger is. Maar wat is nu eigenlijk het nut van zo'n supersnel
netwerk? Gore zei het als volgt: "In de komende jaren zal
dit netwerk de beste medische specialisten in staat stellen advies
te geven aan patiënten in ziekenhuis op het platteland, zullen
wetenschappers supercomputers kunnen gebruiken om tornado's te
voorspellen en zullen volwassenen beter onderwijs kunnen krijgen
door 'distance learning'". In de taal van de mensen achter
Internet2 klinkt het iets ingewikkelder: daar heet het dat het
nieuwe netwerk virtual laboratoria, digitale bibliotheken, distance-independent
education, and tele-immersion mogelijk moet maken. Onder
dat laatste moet je een soort 3D MUD verstaan: door middel van
virtual reality zullen mensen uit verschillende delen van het
land in een ruimte bij elkaar kunnen komen. Het idee is dat mensen
concreet kunnen samenwerken - denk bijvoorbeeld aan het ontwerpen
van een auto - zonder dat ze op dezelfde plek hoeven te verkeren.
Maar het is niet alleen in snelheid dat Internet2 zal gaan afwijken
van het huidige Internet. Een ander aspect dat hoog op het verlanglijstje
van de wetenschappers staat is de zogeheten Quality of Service.
Op het Internet worden alle gegevens hetzelfde behandeld. Of het
nu een e-mailtje naar je oma is of een röntgenfoto die met
spoed verzonden moet worden: het maakt voor het huidige Internet
allemaal niks uit. Deze democratische behandeling van de data
gaat bij Internet2 overboord. De reden hiervoor is dat de nieuwe
toepassingen niet alleen veel bandbreedte eisen, maar ook een
continue datastroom. Wil bijvoorbeeld zoiets als videoconferencing
werkelijk mogelijk worden, dan moet de data ongehinderd - zonder
opstoppingen - heen en weer kunnen reizen. Om de analogie van
de snelweg te gebruiken: Internet 2 is een tienbaansnelweg waarbij
van enkele banen gegarandeerd wordt dat er nooit files zullen
zijn.
Het hart van Internet2 word gevormd door de Very High-Performance
Backbone Network Service (vBNS). Deze backbone werd in 1995 door
de invloedrijke National Science Foundation in samenwerking met
telefoongigant MCI ontwikkeld en koppelde een zestal laboratoria
aan elkaar. De vBNS opereert met een snelheid van 622 Mps. Dat
is 622 miljoen bits per seconde. Maar dat is nog niks vergeleken
bij wat er gaat gebeuren als vBNS opgaat in Internet2. Dan ontstaat
er netwerk dat naar verwachting 2,4 miljard bits per seconde
kan verwerken. Vergelijk dat eens met je modem van 28.800 bits
per seconde. Eén van de grootste problemen die bij de ontwikkeling
van Internet2 komt kijken is hoe die snelheid in godsnaam bereikt
moet gaan worden. Met een dikke kabel leggen alleen, kom je er
niet. Het gaat er om de zogeheten bottlenecks die op het gewone
Internet voor vertragingen zorgen te elimineren. Het probleem
van snelheidsverlies doet zich voor op het moment dat data van
het ene computersysteem naar het andere worden overgeheveld. Dat
gebeurt in zogeheten POP's (Point of Presence) en in het geval
van Internet2 gaat het dan om GigaPOP's (Giga vanwege de gigabits
die per seconde verwerkt moeten worden). Het ontwerpen van goed
funktionerende GigaPOP's, die dus de enorme hoeveelheden data
vlotjes kunnen doorsturen, is een van de grootste uitdagingen
voor de ontwerpers van Internet2.
Hoe wordt dit alles nu gefinancierd? Ten eerst stopt de overheid ettelijke miljoenen in het project. De Clinton-regering heeft met Mr. Electronic Highway, vice-president Gore een warm pleitbezorger van Internet2. Binnen het Next Generation Internet Initiative van de regering zijn er flinke subsidies ter beschikking gesteld die veelal ten goede van Internet2 komen. Maar belangrijker zijn de investeringen van het bedrijfsleven. Alhoewel bedrijven als 3COM, MCI, Cisco Systems geen direct voordeel uit Internet2 halen, kan de winst op lange termijn spectaculair zijn. Immers de bedrijven zitten op de voorste rij als het gaat om het ontwikkelen van de computernetwerken van de toekomst en gezien het succes van het huidige internet, bestaat er een redelijke verwachting dat de inzichten die met de ontwikkeling van Internet2 bereikt worden, ten lange leste wel ten gelde gemaakt kunnen worden.
Dat brengt ons op de vraag wat wij gewone stervelingen nu aan
dit alles hebben? Feit is dat als je niet aan een Amerikaanse
universiteit werkzaam bent, het directe nut van Internet2 minimaal
is. Maar er zijn een paar lichtpuntjes: Ten eerste zal het gewone
Internet ietsje minder druk bevolkt worden wanneer veel Amerikaanse
universiteiten van een apart netwerk gebruik gaan maken en dat
maakt het leven voor ons weer wat aangenamer. Ten tweede zullen
de uitvindingen die de ontwerpers van Internet2 doen doorsijpelen
naar het gewone Internet. En tot slot zal Internet2 vroeger of
later opengesteld worden voor het gewone publiek net zoals dat
ook met het huidige Internet is gebeurd, dat tenslotte ooit ook
een exclusief overheids netwerk was.
Europees antwoord: TEN-34
Niet alleen in Amerika wordt er hard gewerkt aan de opvolger van
Internet, ook Europa doet haar best. Het door de Europese gemeenschap
gefinancierde supersnelle netwerk TEN-34 is ons antwoord op het Amerikaanse Internet2. Gevormd door een Europees consortium van
16 nationale onderzoekscentra heeft het netwerk momenteel een
snelheid van 34 Mbit per seconde (vandaar TEN 34). Maar volgens
informatie van SURFnet - die het Nederlandse deel voor zijn rekening
neemt - ligt in praktijk de snelheid ergens tussen 4 tot 45 Mbit
per seconde hetgeen later zal moeten worden opgewaardeerd naar
155 Mbit. Vergeleken bij de 622 Mbit die nu al in Amerika wordt
gerealiseerd is dat wel heel margertjes. Net als bij Internet2
staat naast een supersnel netwerk ook de zogeheten Quality of
Service bij TEN 34 hoog op het verlanglijstje. Om het Nederlandse
deel zo geavanceerd mogelijk te maken is SURFnet in het kader
van TEN 34 recentelijk een samenwerking met Belgie aangegaan onder
de titel BELSURF
Jeroen van Bergeijk
