1997

Als The First Amendment zelfs uitschot zoals ik beschermt, dan zal het iedereen beschermen, want ik ben het allerergst", zegt pornograaf Larry Flynt in de film The People vs. Larry Flynt. En daarmee is de boodschap van de controversiële film in één zin samengevat.
Flynt is de uitgever van het Amerikaanse pornotijdschrift Hustler. De film vertelt zijn levensverhaal, of beter, verhaalt van zijn jarenlange strijd met fundamenteel christelijk Amerika. Keer op keer wordt Flynt, in de film vertolkt door Woody Harrelson, voor het gerecht gedaagd wegens het verspreiden van obsceniteiten en diverse vormen van laster. Wanneer hij na zijn eerste rechtszaak tot vijfentwintig jaar wordt veroordeeld - een uitspraak die overigens later weer teniet wordt gedaan - begint hij zich te realiseren hoe belangrijk The First Amendment is, het artikel van de Amerikaanse grondwet waarin de vrijheid van meningsuiting is vastgelegd. Langzaamaan ontwikkelt Flynt zich tot een heuse freedom fighter, hetgeen hij eind jaren zeventig moet bekopen met een aanslag die hem in een rolstoel doet belanden. Uiteindelijk haalt hij echter zijn definitieve gelijk voor de hoogste rechtbank van Amerika, de Supreme Court.
Het is de voor Hollywood onwaarschijnlijk premisse van een pornograaf als patriot, die van The People vs. Larry Flynt een fascinerende film maakt. Dit is het eerbetoon van de van oorsprong Tjechische regisseur Milos Forman, bekend van klassiekers als One Flew Over The Cuckcoo's Nest en Amadeus, aan zijn nieuwe vaderland. "Amerika is het sterkste land ter wereld, niet omdat het het grootste of rijkste is, maar omdat het het meest vrije land ter wereld is", aldus Forman. De echte held van de film is voor hem dan ook niet Larry Flynt maar de Supreme Court die het inzicht kon opbrengen Flynt vrij te spreken van een aanklacht van televisiedominee Jerry Farwell die zich beledigd voelde door een spotprent in Hustler.
Forman mag dat dan wel vinden, hij heeft er desalniettemin veel aan gedaan Flynt in een zo gunstig mogelijk daglicht te plaatsen. In Formans visie publiceert Flynt slechts onschuldige, zij het ranzige plaatjes van naakte vrouwen. Je kan dus niet anders dan hem gelijk geven als hij uitroept: "Het enige waar ik schuldig aan ben is slechte smaak." Je kunt ook niet anders dan zijn tegenstanders belachelijk vinden. Het zijn tenslotte hypocriete moralisten die we gretig door Hustler zien bladeren om het tijdschrift even later publiekelijk te hekelen. En je kunt niet anders dan een traantje wegpinken wanneer Flynts jarenlange geliefde Althea Leasure aan AIDS overlijdt. Kortom, ondanks zijn smoezelige beroep, zijn puberale gedrag in de rechtszalen - op een gegeven moment verschijnt hij in een van een Amerikaanse vlag vervaardigde luier voor de rechter - en zijn arrogantie moet je wel van Flynt gaan houden.

Larry Flynts apotheose heeft in Amerika voor veel commotie gezorgd. Natuurlijk moest christelijk Amerika niets van de film hebben, maar dat was te verwachten. Vanuit feministische hoek echter kwamen overtuigendere argumenten tegen de verheerlijking van de multimiljonair. Zo vinden feministen dat Flynt helemaal niet zo'n radicale voorvechter van vrijheid van meningsuiting is. In hun vrije meningsuitingen tegen pornografie zijn ze door Hustler de afgelopen decennia uitermate grof en radicaal aangevallen en veroordeeld. Bovendien wijzen ze er op dat Hustler niet slechts beavershots toont, maar seksueel geweld tegen vrouwen - of in ieder geval seksisme - predikt. Zo plaatste Hustler ooit een vrouwenlichaam dat in een gehaktmolen verdwijnt op de cover en drukte het blad een fotosessie af waarin een geboeide vrouw in een concentratiekamp-achtige setting wordt verkracht en vermoord. De feministe Gloria Steinem betoogde in The New Times dat dit soort beelden direct aanzetten tot werkelijk seksueel geweld tegen vrouwen. De vraag is niet of Steinem gelijk heeft - haar stelling is moeilijk hard te maken - maar waarom het feministische argument in het geheel niet in de film aan bod komt. The People vs. Larry Flynt wekt de indruk dat het debat rond pornografie in de jaren zeventig en tachtig voornamelijk werd aangezwengeld door religieus rechts, terwijl het in werkelijkheid (een deel van) de vrouwenbeweging was die het felst de strijd met pornografie en dus Hustler aanbond.
Het antwoord is simpel. Scenaristen Scott Alexander en Larry Karaszweski, eerder verantwoordelijk voor het hoogst vermakelijke Ed Wood, geven ruimhartig toe dat "de intellectuele argumenten van feministen" minder filmisch waren dan "het idee dat de regering iemand opsluit omdat hij sexy plaatjes publiceert." Ondanks het op het oog gewaagde onderwerp is The People vs. Larry Flynt dus een doodgewone Hollywood film.

Jeroen van Bergeijk


Screenplay The People vs. Larry Flynt (Scott Alexander and Larry Karaszweski, 1996)

DVD The People vs. Larry Flynt (Milos Forman, 1997)