"Ongetwijfeld een van de meest succesvolle marketing campagnes in de recente televisiegeschiedenis", zo oordeelde TV Guide, Amerika's grootste televisiegids, over de verwoede pogingen van zender Fox de nieuwe serie Millennium aan te prijzen. Er was inderdaad geen ontkomen aan. De slogan "Worry... Wait... Millennium" kwam je werkelijk overal tegen. Op de enorme billboards, op posters in bussen en metro's, op een speciale website op Internet en tijdens eindeloze reclamespotjes gedurende de World Series Baseball - qua belangstelling vergelijkbaar met de EK Voetbal. En alsof dat nog niet genoeg was, werd de pilot - de eerste extra lange aflevering - van de serie in
 |
Millennium is het geesteskind van Chris Carter, de man die roem verwierf met The X-Files. Carters nieuwste creatie wordt in Amerika dan ook als de opvolger beschouwd van het nog altijd enorm populaire programma over buitenaardse en andere onverklaarbare verschijnselen, niet in de laatste plaats omdat Millennium op het tijdstip staat geprogrammeerd waar vroeger The X-Files was te zien. Net als in The X- Files overheerst in Millennium een gevoel van paranoia, een idee dat duistere krachten het lot van de mensheid sturen. En net als in The X-Files wordt in elke aflevering een apart verhaal vertelt. En daarmee houdt de vergelijking wel zo'n beetje op. Met het buitenaardse heeft Millennium - voorlopig althans - niet veel van doen. De premisse van de serie is simpel: met het naderen van het volgende millennium komen uit donkere hoeken en gaten seriemoordernaars, psychopaten, perverselingen en andere slechterikken gekropen. En die moeten natuurlijk worden bestreden. Dat gebeurt in dit geval door een ex-FBI agent die luistert naar de veelzeggende naam Frank Black, vertolkt door Lance Henrikson die filmkenners wellicht zullen kennen als de cyborg uit Aliens. De man is perfect gecast. Met zijn doorgroefde kop, zware ingetogen stem en minimale mimiek geeft hij uitstekend gestalte aan de getormenteerde Black. Deze speurder is losjes gebaseerd op de baas van Jodie Foster in Silence of the Lambs; het hoofd van gedragswetenschappen afdeling van de FBI, Jack Crawford. Maar anders dan Crawford is Frank Black paranormaal begaafd. Hij "ziet wat de moordenaar ziet" zoals hij zelf uitdrukt. Dat betekent dat Black maar naar een bodybag hoeft te kijken om te weten dat het slachtoffer zijn vingers mist, dat hij zo maar kan aanwijzen waar lijken liggen begraven of dat hij kan vertellen hoe het moordwapen eruit ziet. Black is lid van de zogeheten Millennium-group, een geheimzinnig adviesclubje van voormalige dienders dat zich zorgen maakt over het toenemende geweld en vermoedt dat de wereld ten einde loopt in het jaar 2000. Ook dit idee is volgens Carter op werkelijkheid gebaseerd, die over leden van de groep zegt dat "ze geloven dat er een patroon zit in het ogenschijnlijk willekeurige geweld. Ze geloven dat er orde in de chaos gebracht kan worden. Er zou iets 'out there' kunnen zijn en deze mensen denken dat als ze maar genoeg hun best doen ze het tij kunnen keren." Concreet betekent dit dat de hulp van de Millennium-groep wordt ingeroepen wanneer er weer eens iemand levend is begraven, een hoofd is afgehakt of een priester gekruisigd. Het moge duidelijk zijn, Millennium is een erg zwartgallige serie. De termen "donker", "diabolisch" en "smerig" komen dan ook opvallend vaak terug in de artikelen die naar aanleiding van het programma verschenen.
Carter, die voordat hij fulltime scenarist werd zijn dagen sleet als beroepssurfer, pottenbakker, timmerman en journalist, kreeg zo'n beetje de vrije hand bij het produceren van de serie: een budget van anderhalf miljoen dollar per aflevering en geen enkele controle van bovenaf op de inhoud. Carter heeft dat aangegrepen om een van de meest gruwelijke dramaprogramma's uit de Amerikaanse tv-geschiedenis te maken, waarbij het ook al niet zo opwekkende Twin Peaks verandert in een zoetsappig kinderparadijsje. Het budget werd aangewend om uitstekende acteurs aan te trekken en art director Gary Wissner in dienst te nemen (die zijn sporen verdiende bij de film Seven). Het zijn dan ook vooral deze twee aspecten die Millennium tot een feest voor het oog maken, en veel minder de originele plots die The X-Files toch tot zo'n vermakelijke programma maakten. Zeer verfrissend voor Amerikaanse televisie is in ieder geval de totale afwezigheid van het gelukkige-gezinnetje-waarbij- alles-weer-goed-komt-gehalte. Veelzeggend is Carters uitspraak "mijn idee van het leven is dat alles alleen maar slechter wordt". In een maatschappij waarbij positief denken een van de leidende principes is, mag dat gerust opmerkelijk genoemd worden. Aan de andere kant vindt Carter de serie juist erg hoopvol. "Ik denk dat we iets kunnen doen aan de slechtheid in de wereld. Daar slaat ook de ondertitel van Millennium, 'Who Cares' op. Er zijn mensen die zich het vreselijke geweld aantrekken. Dat is waar Millennium om draait", aldus Carter in een interview. "Ik denk dat het erg verantwoordelijk is wat ik doe met dit programma. Ik denk dat het onverantwoordelijk is om zoete verhaaltjes te vertellen. Dat getuigt van dwaas optimisme. En het publiek heeft ook een reële behoefte aan de verhalen die ik probeer te vertellen."
Dat vonden Amerikaanse tv-critici ook, die overwegend positief over de serie oordeelden. People noemde Millennium "het beste nieuwe programma van het jaar", en ook Variety vond het "fantastisch". Maar niet iedereen is even enthousiast. Newsweek kopte "Warning! The XXX-Files" en zag in "het geweld en de smerigheid" van Millennium reden des te meer voor de versnelde invoering van de V-chip, het apparaatje dat de tere Amerikaanse kinderzieltjes tegen ongewenste televisieprogramma's moet beschermen. Toch is Millennium meer een New Age- achtige freakshow dan een werkelijk beangstigende serie. De personages zijn eerder geperverteerd dan aangrijpend. De plots laten zien hoe diep de mensheid kan zakken, maar je bent de verhaaltjes zo weer vergeten. Het probleem is kortom dat Millennium geen nachtmerries of slapeloze nachten veroorzaakt, je niet onder de bank laat kijken of er monster zit en je nooit echte hartkloppingen bezorgt, zaken die het programma juist zo graag zou willen bereiken. En na het tiental afleveringen dat nu in Amerika is uitgezonden, heb je de formule wel zo'n beetje door: iemand wordt op gruwelijke of mysterieuze wijze vermoord, Blacks hulp wordt ingeroepen, hij krijgt een paar bovenzintuiglijke 'flitsen', vindt de moordenaar maar niet voordat er in de laatste 10 minuten nog een 'onverwachte' wending aan het verhaal wordt gegeven. Je vraagt je af of de scenaristen nog met een andere slechterik op de proppen kunnen komen dan een sadistische seriemoordenaar.
Jeroen van Bergeijk
