Dat heb ik nou al mijn hele leven willen zeggen: ik heb vandaag een vliegtuig gecharterd om me naar ‘zus en zo’ te brengen. Het zus en zo was in dit geval de Houtman Abrolhos eilanden voor de kust van West-Australie. De Houtman Abrolhos is de plek waar onze Batavia in 1629 verging en waar een van de beruchtste muiterijen uit de vaderlandse geschiedenis plaatsvond. Lees het adembenemende boek Batavia’s Graveyard van Mike Dash. Dat dat boek nog steeds niet is verfilmd is onbegrijpelijk.
Beacon island, de plek waar Jeronimus Cornelisz zo’n 120 mensen de dood injoeg. Mike Dash beargumenteert vrij overtuigend dat Jeroentje een psychopaat was – hij wist zijn mede-muiters zover te krijgen de moorden te plegen, zelf maakte hij geen vuile handen
Het ‘Lange Eiland’ waar muiter Jeronimus Cornelisz uiteindelijk door opperkoopman Francisco Pelsaert, die zijn bemanning in de steek had gelaten en met een sloep naar Batavia was gevaren om daar hulp te halen, werd opgehangen (nadat eerst zijn handen met hamer en beitel waren afgehakt).
Piloot Scotty, 26 jaar, vliegt al sinds zijn zeventiende.
Een van Cornelisz’ slachtoffers, tentoongesteld in het WA Museum in Freemantle. Beetje onsmakelijk wel, toch?
Met z’n 120en op zo’n piepklein eiland lijkt me per definitie een verschrikking.
De TV serie over de Beagle had een aflevering over aboriginals die beweerden afkomstig te zijn van deze muiters. Er zijn kennelijk enkelen op het vasteland terechtgekomen. Inderdaad zag je een paar kinderen met blond haar en blauwe ogen.
Marijke.
Wat cool dat je in Australië aan het goud zoeken bent. Goed idee.
Pingback:Mike Dash | A History Site
Hey, i used to live on Beacon Island!
Beste Jeroen;
ik heb zojuist “de Laatste reis van de Batavia” voor de 2e keer gelezen. Adembenemende horror, en niet te geloven dat dit echt is gebeurd. Mooi geschreven historie, en grondig onderzoek.
Het roept wel wat vragen op:
-waarom is dit boek geschreven door een Engelsman, en niet door een Nederlander!?
-wanneer gaan onze Paul Verhoevens en Reinout Oerlemansen dit verfilmen? Nota bene: de Batavia ligt er als levensechte replica op te wachten in Lelystad…!
Ben jij zelf OP de Abrolhos geweest? Ik ben wel benieuwd wat er nog aan historie nog te zien is, na 4 eeuwen.
Hartelijke groet
Pieter Lofvers
Zutphen
Ha Pieter,
Ja, ik was daar een paar jaar geleden. Hier een artikel dat ik schreef voor het FD over mijn bezoek:
De Houtman Abrolhos Eilanden
Jeroen van Bergeijk
“Kijk, daar heb je het oudste gebouw van Australië”, zegt piloot Scotty terwijl hij door het raampje van zijn vierpersoonsvliegtuigje naar beneden wijst. We vliegen boven de Houtman Abrolhos islands, een serie van 122 ongerepte koraaleilanden zo’n zestig kilometer voor de kust van West-Australië. Beneden ons zien we een ‘fort’ dat in de zeventiende eeuw werd gebouwd door Wiebe Hayes, schipbreukeling van de Batavia. Nou ja, fort… het gebouwtje meet misschien drie bij drie meter en bestaat uit vier lage muurtjes. Maar die muurtjes staan na 381 jaar nog wel altijd overeind en vormen daarmee dus de oudste, permanente vesting in Australië.
Dat het Nederlandse koopvaardijschip De Batavia in 1629 op de Houtman Abrolhos Islands (kortweg de Abrolhos) is vergaan zal de hedendaagse bezoeker van het stadje Geraldton, de uitvalsbasis voor een bezoek aan de koraaleilanden, niet ontgaan. Het stadje gaat prat op een “Batavia Caravan Park”, een “Batavia Motor Inn”, en een “Batavia Health Center”. Een bezoek aan de plek waar schip verging is de lokale attractie. Bij het toeristenbureau wordt vol trots een “Shipwreck Special” aangekondigd: voor 250 Australische dollar (175 euro) vlieg je een hele dag naar de eilandengroep waar de Batavia verging. Eén telefoontje en mijn vliegtuig staat een dag later klaar.
De tocht naar de Abrolhos begint in Perth, de hoofdstad van West-Australië. Daar bevindt zich namelijk in het voorstadje Fremantle het Western Australian Museum, waar een deel van de romp van de Batavia wordt tentoongesteld. Het wrak werd in 1966 naar boven gehaald. Het museum laat goed zien hoe rijk beladen de Batavia was – men heeft zilveren munten, delftsblauw, wijnflessen en kanonnen opgedoken – maar ook hoe gruwelijk veel van de schipbreukelingen aan hun eind zijn gekomen. Zonder enige gêne worden de skeletten van de slachtoffers van de moordzuchtige onderkoopman Jeronimus Cornelisz tentoongesteld.
Het verhaal van de Batavia zou zo als horrorfilm verfilmd kunnen worden. Eenmaal gestrand op de onherbergzame Abrolhos, besluit opperkoopman Francisco Pelsaert met een deel van de bemanning in de sloep van de Batavia hulp te gaan halen in Batavia, het huidige Jakarta, zo’n 2200 kilometer verderop. Ze laten de overige schipbreukelingen achter onder leiding van de godsdienstwaanzinnige Jeronimus Cornelisz, die zich snel van zijn ware aard laat zien. Cornelisz is wat we tegenwoordig een psychopaat zouden noemen. Onder zijn leiding worden meer dan honderd schipbreukelingen vermoord. Zelf maakt hij overigens zijn handen niet vuil, de gladde praatjesmaker laat anderen het vuile werk opknappen. Slechts een klein groepje mannen onder leiding van Wiebe Hayes ontsnapt aan het afgrijselijke regime van Cornelisz, vestigt zich op een nabijgelegen eiland en bouwt daar een fort. Het verhaal eindigt wanneer opperkoopman Pelsaert uit Indonesië terugkeert en met hulp van Hayes Cornelisz te pakken krijgt. De psychopaat wordt ter plekke opgehangen – nadat eerst zijn beide handen met een beitel zijn afgehakt.
Vanaf Perth is het een volle dag rijden naar Geraldton, een schitterende tocht langs ongerepte stranden. Met een fourwheeldrive kun je zelfs op verschillende plaatsen het strand oprijden en uren langs de branding rijden zonder een ziel tegen te komen.
Wanneer ik me op een maandagochtend bij Geraldton Air Charter, een van de twee chartermaatschappijen die excursies naar de Abrolhos verzorgen, vervoeg zijn er slechts twee andere passagiers, een Amerikaans echtpaar uit Texas. We zijn nog geen vijf minuten in de lucht of we zien tientallen opspuitende waterfonteinen: walvisssen! Op verzoek maakt Scotty een paar rondjes laag over het water. Even later vliegen we over het morning reef, de plek waar de Batavia is vergaan. In de branding is nog altijd de afdruk zichtbaar die de scheepsromp in het koraalrif heeft gemaakt.
East Wallabi Island is het enige Abrolhos eiland met een landingsbaan – feitelijk niet meer dan een strook aangestampte aarde van een paar honderd meter lang. Het eenmotorige vliegtuigje hotst en botst maar komt veilig tot stilstand. Ik veeg een paar zweetdruppels van mijn voorhoofd, maar op gezicht van piloot Scotty is slechts een brede grijs te zien: “Op asfalt landen kan iedereen, die is pas echt vliegen.”
Over twee jaar moet hier een chique eco-resort verrijzen, maar voorlopig is East Wallabi Island nog een echt onbewoond eiland. Net zoals de meeste andere Abrolhos eilanden overigens, slechts een tiental wordt er gedurende de (Australische) herfstmaanden door kreeftvissers bewoond. De begroeiing op de eilanden is spaarzaam. Je vindt er geen bomen, slechts wat laag struikgewas. De stranden zijn smal en doen, als de zon schijnt, met hun witte zand haast pijn aan je ogen. Vooral voor ornithologen zijn de eilanden een verrukking, er nestelen negentig verschillende soorten vogels. Scotty, die tevens dienst doet als reisgids, neemt ons mee naar het gigantische nest van een visarend. Ik had me vooraf vooral verheugd op de Tammar Wallaby, een unieke piepkleine kangoeroeachtige die slechts op de Abrolhos voorkomt. Helaas laat hij zich de hele dag niet zien.
Na de door Scotty verzorgde lunch is het de bedoeling dat we gaan snorkelen. Dankzij de warme golfstroom, de Leeuwin Current, zakt de temperatuur van het water rond de eilanden zelfs in de winter niet onder de 20 graden. Maar hoe aanlokkelijk het helderblauwe water er ook uitziet, ik heb mijn twijfels over het middagprogramma. Die twijfels zijn ingegeven door het bloedstollende filmpje dat de eigenaar van mijn hotel me gisteren op zijn mobiele telefoon heeft laten zien. Een paar maanden geleden was hij met een paar vrienden hier in de buurt in een jacht aan het vissen toen ze opeens een enorme schok voelden. Snel het mobieltje erbij gepakt om nog net op tijd een great white shark te kunnen vastleggen. Scotty reageert laconiek als ik hem mijn zorgen voorleg. “Ach ja, er zitten hier wel haaien, maar die zitten niet in deze baai, die blijven aan de andere kant van eilanden.”
Als ik na een uur heb kunnen vaststellen dat het Amerikaanse echtpaar niet is opgepeuzeld, waag ik me ook in het water. Uren dobber ik tussen de tropische vissen en het wuivende koraal. De gedachten aan haaien verwateren snel. Jammer helaas dat de plek waar de Batavia is vergaan, en waar naar verluidt nog steeds enkele kanonnen op de zeebodem liggen, off limits is voor toeristen.
Inzetje:
De Houtman Abrolhos eilanden werden in 1619 door Frederik de Houtman ontdekt (‘Abrolhos’ is een verbastering van de Portugese uitdrukking ‘Abram os olhos’ – open de ogen). Uitvalbasis voor een bezoek aan de eilanden is het stadje Geraldton, 425 kilometer ten noorden van Perth. Vanuit Perth is Geraldton per bus, auto of vliegtuig uitstekend bereikbaar. De eilanden kunnen het hele jaar door bezocht worden, al is de beste tijd gedurende de Australische zomer, van september tot en met april. In Geraldton bevinden zich twee chartermaatschappijen die vliegtochten naar de Abrolhos eilanden aanbieden: Geraldton Air Charter en Batavia Coast Air Charter. De prijzen van beide concurrenten ontlopen elkaar niet veel. Een hele dag met Geraldton Air Charter kost 250 dollar, waarbij lunch en snorkeluitrusting is inbegrepen. Het kan behoorlijk stormen op de eilanden, dus houdt er rekening mee dat het uitstapje op het laatste moment kan worden afgezegd. In Geraldton zijn ook diverse boot charter maatschappijen actief die vooral in vistochten zijn gespecialiseerd. De boottocht van Geraldton naar de eilanden duurt ongeveer een dag.
Overnachten op de eilanden zelf is niet mogelijk. Het verhaal van de ondergang van de Batavia is magistraal beschreven door Mike Dash in het boek Batavia’s Graveyard.
Geraldton Air Charter
http://www.geraldtonaircharter.com.au
Batavia Coast Air Charter
http://www.abrolhosbat.com.au
Beste Jeroen,
dank voor je reactie, mooie aanvulling op Mike Dash. Bespreek ik vanavond met mijn leesgroep.
groeten
Pieter Lofvers